Endokrin Sistem Hastalıkları (Paratiroid Bezi Hastalıkları)

Sınıf: 11
Alan: Hemşire Yardımcılığı
Dersin Kazanımı: Paratiroid hastalıklarını açıklar.
Yöntem ve Teknikler: Anlatım, soru-cevap, beyin fırtınası, sunu gösterisi, demonstrasyon, tartışma.
Başarım Ölçütleri: Paratiroid bezi hastalıklarını sıralar. Paratiroid bezi hastalıklarının nedenlerini, belirtilerini sıralar. Paratiroid bezi hastalıklarının tanı ve tedavi yöntemlerini sıralar. 

Dersin İçeriği: 

Paratiroid Bezleri 

İnsanda dört paratiroid bezi vardır. Tiroid bezinin iki tarafında (alt ve üst kısımlarında) ikişerli şekilde yer almaktadır. 6 mm uzunluğunda, 3 mm genişliğinde olan bezler, koyu kahverengi yağ gibi görünür.

Bu görünüşleri nedeniyle tiroid ameliyatlarında lokalize edilmeleri güçtür. Paratiroid bezlerden küçük bir parça bile kalsa bu parça, hipertrofiye uğrayarak tüm bezin fonksiyonunu yapabilir.

Hiperparatiroidi 

Hiperparatiroidizm, paratiroid bezlerden parathormonun (PTH) fazla salgılanmasına bağlı olarak gelişen tablodur.

Etyoloji 
Hiperparatiroidizmin nedenleri kesin olarak bilinmemekle beraber bazı varsayımlar vardır. Bunlar, boyuna yapılmış radyasyon uygulamaları ve genetik bozukluklar olabilir.

Belirtileri ve bulguları
Hiperkalsemi ve PTH yüksekliğine ait belirtiler olarak ortaya çıkar.
Hiperkalseminin neden olduğu belirtiler:

• Yorgunluk, halsizlik, 
• Depresyon, 
• Apati, 
• Karın ağrısı, 
• Bulantı, kusma, 
• Peptik ülser, 
• Bağırsak motilitesinin azalması ve kabızlık, 
• Kalpte bulgular (EKG de QT intervalinin kısalması), 
• Gut, 
• Anemidir. 

PTH yükselmesine bağlı olarak görülen belirtiler:

• Özellikle böbrek ve kemik dokusunda belirtiler, 
• Uzun kemiklerde, kemik kistleri ve tümörleri, kemik kırıklarında artma ve iskeletsisteminde ağrı, 
• Böbreklerden kalsiyum ve fosforun atılımının artmasına bağlı olarak böbrek taşlarıdır.

Tanı yöntemleri 

Serum kalsiyum (Kalsiyum artmıştır.), PTH düzeylerine (PTH primer hiper paratiroidizmde yükselmiştir.) bakılır. Boyun tomografisi çekilir. Bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans (MR) paratiroid tümörlerinde en iyi görüntüleme yöntemleridir.

Tedavi 

Hiperparatiroidizm tedavisinde en geçerli yöntem, paratiroid bez ya dabezlerinin ameliyatla alınmasıdır. 

 Hipoparatiroidi 

Hipoparatiroidizm, paratiroid bezlerden parathormonların yeterli salgılanmaması sonucu ortaya çıkan tablodur. 

Etyoloji 

Hipoparatiroidizmin birçok sebebi vardır. 

• Boyuna yapılan cerrahi operasyonlar sonrası ortaya cıkan hipoparatiroidizmler.(Tiroidektomi (tiroid bezinin çıkarılması) sırasında yanlışlıkla pararoid bezlerininçıkarılmasına bağlı olarak gelişir.) 
• Konjenital hipoparatiroidizm.(Paratiroid bezlerin doğumsal olmayışı ya da gelişmemesi sonucu oluşur.)
• İdiopatik hipoparatiroidizm.(Seyrek görülür. Çoğu zaman, diğer endokrin yetmezliklerle birlikte görülür.) 
• Herediter hipoparatiroidizm.(Ailevi nedenler seyrek de olsa hastalık nedeni olabilir.) 
• Herhangi bir yere uygulanan radyasyon paratiroid bezlerde harabiyete neden olabilir. 
• İnfiltratif hastalıklar.(Wilson hastalığı ya da tüberküloz, sifiliz gibi hastalıklar) paratiroidlerininflamasyonuna, dolayısıyla da hipoparatiroidizme neden olur. 
• Magnezyum eksikliği.(Paratiroid bezlerin fonksiyonunun bozulmasına nedenolur. PTH sekresyonları azalır.) 
• Psodohipoparatiroidizm. Ailevi bir geçiş söz konusudur. PTH aşırı salgılanmasına rağmen hormonun biyolojik etkilerinde cevapsızlık vardır.) 

Belirtileri ve bulguları 

• Parestezi, 
• Hissizlik, 
• Kramplar, 
• Anksiyete, 
• Depresyon, 
• Tetani, 
• Baş ağsısı, 
• Ciltte kuruluk ve kabuklanma, 
• Taşikardi. 

Ağır vakalarda; 

• Konvülziyon, 
• Larengeal spazm, 
• Karpopedal spazm (ebe eli görünümü), 
• Distoni, 
• Psikoz görülür. 
• Hipoparatiroidili hastalarda kanda kalsiyum seviyesi 7mg/100 mƖ’nin altına düşerse hipokalsemi gelişir. 

 Karpopedal el (ebe eli) 

Tanı yöntemleri 

EKG (QT dalgası uzamıştır.), serum kalsiyum, fosfat, magnezyum düzeyleri, PTH düzeyleri, 25 hidroksi vitamin D seviyesi, serum kreatinin, BUN (kan üre nitrojeni)bakılır, xray grafilerçekilir.  

Tedavi 

Hastalara, tıbbı tedavi yapılır. 

Endokrin sistemi, endokrin sistemi hastalıkları ve hemşirelik bakımı hakkında ayrıntılı bilgi edinmek için tıklayınız.