Endokrin Sistemi Hastalıkları (Pankreas Hastalıkları-2)

Sınıf: 11
Alan: Hemşire Yardımcılığı 
Dersin Kazanımı: Pankreas hastalıklarını açıklar.
Yöntem ve Teknikler: Anlatım, soru-cevap, beyin fırtınası, sunu gösterisi, demonstrasyon, tartışma.
Başarım Ölçütleri: Pankreas hastalıklarını sıralar. Pankreas hastalıklarının nedenlerini, belirtilerini sıralar. Pankreas hastalıklarının tanı ve tedavi yöntemlerini sıralar. 

Dersin İçeriği: 

Pankreas

Hipoglisemi 

Fazla insülin kullanımı, aşırı bedensel aktiviteler ya da yemek vaktinin geciktirilmesine bağlı olarak kanda glukoz oranı düşer; buna, hipoglisemi denir. Hipoglisemi ani olarak ortaya çıkabilir.

Belirtileri ve bulguları 

Kanda glikoz seviyesi 50-60 mg/dl’nin altına düşer. Glikoz seviyesi düşerken adrenalin seviyesinde artış olur ve buna bağlı olarak;

•  Terleme,
•  Tremor,
•  Taşikardi,
•  Palpitasyon,
•  Çarpıntı,
•  Anksiyete bozukluğu,
•  Solgunluk gibi adrenerjik belirtiler görülür.

Ayrıca merkezi sinir sistemini ilgilendiren belirtiler,

• Konsantrasyon bozukluğu,
•  Konfüzyon,
•  Ani davranış değişiklikleri (ani öfkeler vb.),
• Çift görme,
• Baş dönmesi vb. belirtiler görülür.

Hipoglisemi daha ağırsa belirtiler de ağırlaşır.

•  Oryantasyon bozukluğu,
•  Bayılma,
•  Uyuklama hali ve zor uyandırılma,
•  Bilinç kaybı görülebilir.

Tanı yöntemleri 
Hastanın diabetik olduğu biliniyorsa hipoglisemi düşünülerek hemen kan ve idrar tahlilleri yapılması gerekir. Kanda glikozun düşük olması, hipoglisemi belirtilerinin olması ve glikoz verilmesi halinde hasta düzeliyorsa hipoglisemi teşhisi kesinleşir.

Tedavi 
Hipoglisemi geliştiğinde hastanın bilinci yerindeyse ağızdan alacağı 3-4 parça şeker yeterli olabilir. Yetersiz olursa şeker almayı tekrarlar. Hastanın bilinci yerinde değilse tedavi sağlık kuruluşunda yapılır.

Ketoasidoz 

Kanda insülin eksikliği ya da yokluğuna bağlı olarak ketoasidoz gelişir. İnsülin eksikliğinde; karbonhidrat, protein ve yağ metabolizmasında bozulmalar, sıvı-elektrolit dengesizlikleri oluşur. Ketoasidoz daha çok Tip 1 diabetlerde görülür. Tip 2 diabetlerde sık değildir. İnsülin eksikliğinde glikoz hücre içine giremez, karaciğerde depolanamaz ve metabolizması bozulur. Bunun sonucunda, hiperglisemi ortaya çıkar. Diabetik ketoasidozun oluşumunda insülin eksikliği, insülin karşıtı etki gösteren hormonların artışı ve dehidratasyon önemli rol oynar. İnsülinin yetersizliği nedeniyle periferik dokularda glukoz kullanımı azalır. Vücutta temel enerji kaynağı olan glukoz bu durumda enerji kaynağı olmaktan çıkar, yerine yağ asitleri ve keton cisimcikleri temel enerji kaynağı olur. Diabetik ketoasidozda, keton cisimcikleri 200-300 misli artış gösterir. Bu artış diabetik ketoasidozda asidozun primer sebebidir.

Belirtileri ve bulguları 
Hiperglisemiye bağlı olarak;

•  Polidipsi,
•  Poliüri,
•  Bulanık görme,
•  Yorgunluk,
•  Baş ağrısı,
•  Deri turgorunda azalma olur.

Keton cisimciği artmasına bağlı olarak;

• Bulantı, kusma,
•  Karın ağrısı,
•  Hastanın nefesinin aseton kokması(çürük elma, meyve kokusu), hızlı nefes alma,
• Ağız kuruluğu,
•  Yüz sıcaklığı ve kuruluğu,
•  Aşırı yorgunluk ve uyku hali görülür.

İnsülin eksikliği düzeltilmezse hasta komaya girer.

Tanı yöntemleri 
Kan glikoz düzeyine bakılır ( 300-800 mg/dl düzeyindedir.) ve diğer biyokimya tetkikleri yapılır.

Tedavi 
Tedavide ilk amaç; dehidratasyonu, hiperglisemiyi ve elektrolit dengesizliğini düzeltmektir.