İlk Yardım ( Bölgesel Yaralanmalarda İlk Yardım)

Sınıf: 11
Bölüm: Hemşire Yardımcılığı
Dersin Kazanımı: Bölgesel yaralanmalarda ilk yardım uygulanır.
Yöntem ve Teknikler: Anlatım, soru-cevap, beyin fırtınası, sunu gösterisi, demonstrasyon, tartışma.
Başarım Ölçütleri: Bölgesel yaralanmalarda doğru ilk yardım uygular. 
Dersin İçeriği:

Yanlış ilk yardım sonuçları için tıklayınız
                  Doğru ilk yardım uygulamasi izlemek için tıklayınız

  

Baş ve Omurga Yaralanmaları 
Baş ve omurga yaralanmaları ölüm ve sakatlanmalara neden olduğu için çok önemlidir. Trafik kazalarında sakat kalma nedenlerinin % 40’ı ve ölümlerin % 80’i baş ve omurga yaralanmalarından kaynaklanmaktadır.

Trafik kazalarında yaralanma 

Baş ve omurga yaralanmalarında, darbenin şiddetine bağlı olarak saçlı deri, yüz bölgesi, kafa kemikleri ve kafatası boşluğunda yer alan beyin, yaralanabilir. Baş yaralanması sonrasında saçlı deri ya da yüzde görülen basit bir yara ve kanama, kafatası kırığının ya da beyin hasarının göstergesi olabilir.

Bel kemiğindeki yaralanmalarda omurgada ani sıkışma ya da ayrılma meydana gelebilir. Baş ve omurga yaralanmaları felçlere, görme- konuşma bozukluklarına, duyu kayıplarına ve bilinç düzeyinde bozulmalara neden olabilir. Baş ve omurga yaralanmaları; yüksek bir yerden düşme, suya atlama, trafik kazaları, iş kazaları, silah yaralanmaları, spor yaralanmaları, yüz ve köprücük kemiği yaralanmaları, enkaz altında kalma, darp vb. nedenlerle meydana gelir. Ancak, hiçbir belirti olmaksızın bu sayılan durumlara maruz kalan veya bilinci kapalı tüm hasta veya yaralılarda baş ve omurga yaralanması olduğu varsayılmalıdır. Baş ve omurga yaralanmaları çeşitli şekillerde görülebilir.

Saçlı deri yaralanmaları 
Saçlı deri, yaralanmalarında kanama çok olacağından kontrol altına alınmaya çalışılmalıdır.


Kafatası kırıkları 
Kafatası kırıklarında kemik kırığından çok, beyin hasarı ve kanaması daha önemlidir. Bu nedenle beyin hasarı ve kanama bulguları değerlendirilmelidir.

Yüz yaralanmaları 
Yüz bölgesinde ezilme, yanma, kanama, yumuşak doku kesileri ve yüz kemiklerinde kırık vb. yaralanmalar görülebilir. Ağız, burun, çene, göz ve kulak gibi organlarda da yaralanma oluşabilir. Ağız ve burun yaralanmalarında solunum ciddi şekilde etkilenebilir.

Omurga yaralanmaları 
Omurga, baş ve gövdeye destek olan bir yapıdır. Küçük ve esnek kemiklerle bir kanal görünümünde olup içerisinden merkezi sinir sisteminin uzantısı omurilik geçer. Baş ve omurga yaralanmalarında ani sıkışma ve ayrılma nedeniyle omurilik yaralanması oluşabilir, felç ve ölüme giden sonuçlar ortaya çıkabilir. Omurga yaralanmalarında en çok zarar gören bölge, bel ve boyun bölgesidir. Kazalarda ve darbelerde en çok boyun bölgesi, ağır kaldırma ve yanlış vücut hareketinden bel bölgesi etkilenir.

Motorlu taşıt kazalarında boyun omurlarının yaralanması 

Baş ve Omurga Yaralanma Belirtileri 
 Bilinç düzeyinde değişmeler, hafıza değişiklikleri ya da hafıza kaybı,
 Göz çevresinde ve kulak arkasında morluk,
 Burun ve/ veya kulaktan beyin omurilik sıvısı ve/ veya kan gelmesi,
 Baş ya da bel kemiğinde şekil bozukluğu,
 Başta, boyunda ve sırtta ağrı,
 Baş, boyun ve sırtta dış kanama,
 Solunum güçlüğü,
 Kusma,
 Vücudun herhangi bir yerinde, tam ya da kısmi hareket ve his kaybı, (özellikle kol ve bacaklarda)
 Denge kaybı.

Hasta veya yaralıda hiçbir belirti olmasa da, aşağıdaki durumlarda baş ve omurga yaralanmaları düşünülmelidir.
 Yüz ve köprücük kemiği yaralanmalarında,
 Silah yaralanmalarında,
 Tüm düşme vakalarında, (suya atlama, duvardan düşme vb.)
 Trafik kazalarında,
 Yıkık altında kalımda,
 Spor yaralanmalarında,
 Bilinci kapalı tüm hasta veya yaralılarda.

 Baş ve Omurga Yaralanmalarında
 İlk Yardım Baş ve omurga yaralanmalarında aşağıdaki ilk yardım işlemleri uygulanır.
 Bilinç kontrolü yapılır.
 Bilinci açıksa hareket etmemesi istenir, hiçbir şekilde hareket ettirilmez. Ancak olay yerinde herhangi bir tehlike söz konusu ise düz pozisyonda daha güvenli bir yere sürüklenir. (Baş- boyun- gövde ekseni bozulmadan sürüklenir.)
 Yaşam bulguları değerlendirilir, (ABC)
 Hemen tıbbi yardım (112) istenir,
 Boyun tespiti yapılır,

Boyun tespiti 

 Tıbbi yardım ekibi gelene kadar yaşamsal hasta veya yaralının bulguları takip edilir.

Delici Göğüs Yaralanmaları 
Göğsün içine giren delici, batıcı cisim, akciğer zarını ve akciğeri yaralar. Atmosfer havası, bu yaradan rahatlıkla içeri girip çıkarak akciğerlerin büzülmesine neden olur. Hasta veya yaralının her soluk alış verişinde yaralı bölgede solunum sesi duyulur. Bu açık göğüs yaralanmasının önemli bir belirtisidir. Batıcı veya delici cisim, göğüs boşluğunda bulunan kalp, büyük atardamar, toplardamarların yaralanmasına ve kaburgaların kırılmasına da neden olabilir.

Delici Göğüs Yaralanmalarının Belirtileri 
Delici göğüs yaralanmalarında şu belirtiler görülür.
 Göğüs bölgesinde açık yaralanma bulgusu ya da saplanmış cisim varlığı,
 Yarada solunum sesi, (göğüsteki yarada nefes alıyor görüntüsü)
 Yara bölgesinde solunumla artan ağrı,
 Solunum güçlüğü, hızlı ve yüzeysel solunum,
 Öksürme,
 Kan tükürme,
 Siyanoz.

Delici Göğüs Yaralanmalarında İlk Yardım 
 Hasta veya yaralının bilinç kontrolü yapılır,
 Yaşam bulguları (ABC) ve yaranın durumu değerlendirilir,
 Hemen tıbbi yardım (112) istenir,
 Açık göğüs yaralanması varsa yara deliği avuç içi ile fazla bastırılmadan kapatılır. Yaralının bilinci yerinde ise kendi avucu ile kapatması istenir. Bu uygulama, göğüsteki yaradan giren hava nedeniyle akciğerlerin daha fazla büzülmesini önler. Yaranın üzeri temiz, hava geçirmeyen özellikte naylon poşet, alüminyum folyo vb. malzeme ile kapatılarak üç tarafı bantla sabitlenir. Nefes alma sırasında yaraya hava girmesini engellemek; nefes verme sırasında havanın dışarı çıkmasını sağlamak için yara üzerine konan malzemenin bir ucu açık bırakılır.
 Göğüste saplanmış bir cisim varsa cisim kesinlikle çıkartılmaz. Cismin ileri ya da geri hareketini engellemek için etrafı temiz bezlerle desteklenerek sabitlenir.
 Hasta veya yaralıya ağızdan hiçbir şey verilmez,
 Tıbbi yardım gelinceye kadar yaşam bulguları takip edilir.

Delici Karın Yaralanmaları 
Karın bölgesi, diğer vücut boşlukları gibi kemik doku ile korunmadığı için yaralanmalara açık bir bölgedir. Bu bölgede yaşamsal öneme sahip organ ve dokular bulunur. Hasta veya yaralının karın bölgesindeki yarasının boyutları ve derinliği önemlidir. Delici ve kesici yaralanmalarla oluşan açık yaradan karın içi organlar dışarı çıkmış olabilir, iç ve dış kanamalar görülebilir.

Delici Karın Yaralanmalarının Belirtileri 
Delici karın yaralanmalarında şu belirtiler görülür.
 Karın bölgesinde açık yaralanma bulgusu, dışarı çıkmış organlar ya da saplanmış cisim varlığı,  Karın bölgesinde sertlik ve hassasiyet,
 Şiddetli ağrı.

Delici Karın Yaralanmalarında İlk yardım 
 Hasta veya yaralının bilinci kontrol edilir,
 Hasta veya yaralının yaşam bulguları kontrol edilir, (ABC)
 Hemen tıbbi yardım (112) istenir,
 Açık yara, vücut eksenine paralel ise hasta veya yaralının bacakları uzatılarak sırt üstü yatırılır. Yara, vücut eksenine dik ise dizlerin altı desteklenerek yaralı bacaklar bükülmüş olarak yatırılır.

 Vücut eksenine dik karın yaralanmasında pozisyon verilmesi 

 Dışarı çıkan organlar içeri sokulmaya çalışılmaz.
 Dışarı çıkan organların üzeri, ılık su ile ıslatılmış temiz bir bez ile örtülür.
 Islak bezin üzeri temiz, hava geçirmeyen özellikte naylon poşet, alüminyum folyo vb. malzemeyle kapatılarak hava ile temas etmeyecek şekilde dörtkenarı bantla sabitlenir. Böylece organların ve ıslak bezin kuruması önlenmiş olur.
 Karında saplanmış bir cisim varsa cisim, kesinlikle çıkartılmaz. Cismin ileri ya da geri hareketini engellemek için etrafı temiz bezlerle desteklenerek sabitlenir.

Karında saplanmış cismin sabitlenmesi 

 Ağızdan yiyecek ya da içecek verilmez,
 Tıbbi yardım gelinceye kadar yaşam bulguları izlenir.